Ekonomska kriza

Ekonomske krize osvješćuju i ukazuju na potrebu ekonomskog razmišljanja i usmjeravanja oskudnih resursa( prirodnih, finansijskih, ljudskih itd) u najefikasnije projekte. Snižavanje kreditnog rejtinga SAD sa AAA na AA+ je imao veliki psihološki efekat na globalno finansijsko tržište.Indeks S&P je u poslednjih mjesec dana izgubio 10% na vrijednosti i zabilježio najveći dnevni pad od počekta finansijske krize 2008. godine Ovaj potez ukazuje na činjenicu i trend da SAD gubi poziciju u globalnoj ekonomiji koja ce imati uticaj na poziciju dolara kao rezervne valute. Strukturni problem SAD-a hronični budžetski deficit, javni dug koji prelazi 14,2 hiljade milijardi dolara pomjeranje granice zaduženja koja je uvedena 1962 godine 74 puta ne pružaju veliku nadu u budućnost. Za SAD po pitanju prezaduženosti vrlo malo zaostaje Evropska unija. Dug Evropske unije od 9,8 hiljada milijardi evra čini oko 80% njenog BDP dok je javni dug SAD 62%. Međutim, gubljenje pozicije dolara kao rezervne valute otvara prostor za EUR da preuzme taj primat i ukazuje na potrebu redefinisanja medjunarodnog ekonomskog poretka i finansijskog sistema. Veličina BiH ekonomije, BDP iznosi oko 16 milijardi dolara, pozicionira BiH ekonomiju na margine svjetskih dešavanja. Takođe svjedoci smo da je Agencija S&P 28.07.2011 godine izmjenila rejting BiH sa B+ sa stabilnim izgledima na B+ sa negativnim izgledima. Ove promjene uzrokovane su procjenom agencije da će vjerovatno doći do snižnje rejtinga BiH ukoliko politička klima nastavi negativno da utiče na upravljanje javnim sektorom i na zaduženost države. Snižavanje kreditnog rejtinga teoretski gledano ima za posledicu rast i aktivnih i pasivnih kamatnih stopa, mada primjeri iz SAD-a pokazuju drugačije jer je u nakon smanjenja rejtinga prinos na trezorske zapise SAD umjesto da poraste (veća kamatna stopa) opao. Rast aktivnih kamatnih stopa uzrokuje porast troškova finansiranja i smanjuje konkurentnost privrede. Globalna dešavanja prije svega dešavanja kod najvećih trgovinskih partnera BiH opredijeliće uticaj tih dešavaja na privredu BiH. BiH je u krizi države od 1992 i krizi nezavršene privatizacije, još jedan talas krize bio bi poguban za BiH. O perspektivama BiH privrede nezahvalno je govoriti prije svega zbog velikog odliva mladi generacija koje masovno odlazi iz zemlje u potrazi za poslom i viđenja investitora o BiH kao problematičnoj destinaciji. Mjere koje bi se mogle preduzeti na državnom i entitetskom nivou kako b se umanjio eventualni uticaj negativnih dešavanja na globalnom finansijskom tržištu te zaustavili negatvni ekonomski trendovi u ovdašnjoj ekonomiji je završavanje započetih reformi ukidanjem protivrečnih propisa iz prošlosti, povećanje birokratske efikasnosti, efikasnije upravljanje javnim resursima i javnim dugom kreiranje ambijenta za ulaganje u znanje i obrazovanje pojedinaca. Mora se živjeti u skladu sa raspoloživim sredstvima a ne na račun novog zaduživanja.